افزايش رقابت تسليحاتي؛ در مقابل ادعاي تهديد ساختگي كه آمريكايي ها از آن دم مي زنند؛ استقرار سامانه سپر دفاع موشكي در خليج فارس براي بسياري از كشورهاي منطقه تهديدآور است و آنها را وامي دارد تا براي رفع تهديد، توان نظامي شان را بالا ببرند كه در عمل دو صورت دارد يا ....
 

رقابت و تخاصم دو ابرقدرت دوران جنگ سرد يعني آمريكا و شوروي سابق عرصه هاي مختلفي را شامل مي شد، از جمله عرصه نظامي و امنيتي كه آثار عميقي را بر رفتار اين دو كشور و به ويژه آمريكا از خود بر جاي گذاشت. با اينكه تحولات پرشتاب جهاني پس از جنگ سرد، اين واقعيت را آشكار كرد كه در عرصه رقابت، آمريكا با پديده هاي جديدي مواجه است كه متفاوت با مسائل نظامي و امنيتي دوران جنگ سرد است، به سبب آن آثار عميق، همچنان پيگير راهبردهاي نظامي و امنيتي آن دوران است و اين اصراري غيرمنطقي و بدون توجيه به نظر مي رسد، اما با بررسي واقعيات موجود و تحولات انجام گرفته به نظر مي رسد آمريكايي ها آگاهانه اين كار را انجام مي دهند و علت آن هم اين است كه نتوانستند اين تحولات بر هم زننده مناسبات گذشته را كه به خواست خودشان شكل گرفته بود، مديريت كنند و اين تحولات با سركشي خارج از چارچوب مديريت آمريكا به پيش رفت و عرصه هايي چالش برانگيز براي آمريكا ايجاد كرد و آمريكايي ها چون قدرت تسلط و هدايت تحولات جديد را نداشتند، به تصور اينكه نظامي گري همچنان قدرت برتر جهان است، تلاش كردند با توسعه و تقويت آن، موقعيت برتر خود را در مواجهه با تحولات پيش رو كه براي آمريكا مي تواند بسيار خطرناك باشد، حفظ كنند. يكي از مباحث مهم توسعه و تقويت قدرت نظامي آمريكا كه از دوران جنگ سرد آغاز شد و هنوز دنبال مي شود، ايجاد چتر دفاع هوايي است كه چند سالي است با نام «سپر دفاع موشكي» شناخته مي شود. طرح بحث ايجاد «سپر دفاع موشكي» در كشورهاي منطقه خليج فارس علت نگارش نوشتار حاضر است.

الف- خاستگاه و چارچوب بحث

نظر حكيمانه «علم توليد قدرت مي كند» در دوران جديد به يك باوري پيوند خورد كه محصول تجربه مناسبات جوامع انساني دوران قديم بود، دال بر اينكه توانمندي نظامي مظهر واقعي قدرت است و هر جامعه و كشوري كه از نظر نظامي قوي تر باشد، قدرتمندتر است. هنوز هم صاحب نظراني هستند كه با دلايل گوناگون از اين نظر دفاع مي كنند. پيوند مذكور عمر اين فهم و آثار عملي آن را بسيار طولاني و پرهزينه كرد تا آنجا كه با قطعيت مي توان گفت بيشترين هزينه جامعه جهاني در يك قرن اخير به اموري اختصاص داشته كه مستقيم و غيرمستقيم به مسائل نظامي مربوط بوده است. وقوع دو جنگ جهاني اول و دوم عاملي شد براي اثبات اين نظر كه اتفاقاً موجب شد پس از آن كشورهايي كه اندك توان اقتصادي پيدا كردند متأثر از آن نظر اثبات شده با آن دو جنگ، به درون اين نظر كشيده شوند و بودجه هاي كلاني را صرف آن كنند. بنابراين، گفتمان حاكم بر موضوع «قدرت و امنيت»، توانمندي هاي نظامي شد كه داراي شاخه هاي متنوع است. تمام سال هاي جنگ سرد در زير سايه اين تفكر سپري شد و بازيگران اين دوران هم از آن فرمان مي گرفتند. بر اساس اين تفكر توان نظامي در هر وضعيتي حرف اول را مي زند و ضامن تأمين منافع و پايان دهنده قاطع و اطمينان بخش است. اين تفكر، «امنيت عمومي» به اين معنا را دنبال مي كند كه بايد با اشراف كامل بر تمامي نقاط تهديد در زمين، آسمان و دريا به آرامش پايدار فرامرزي رسيد تا ايجاد امنيت درون مرزي بدون دغدغه انجام گيرد. چنين راهبرد نظامي امنيتي مي بايست چند ويژگي داشته باشد:

1- فراگير و يكپارچه و قابل توسعه بيشتر و بهنگام باشد. يعني مثلاً اگر چنين تجهيزات نظامي در آفريقا وجود ندارد و در آنجا تهديد آني ايجاد شد در كمترين زمان بتوان آن را به آفريقا هم گسترش داد.

2- شناسايي و درگيري در لحظه آتش. در اين راهبرد واكنش به هر اقدام نظامي دشمن با شناسايي آني در لحظه آغاز انجام مي گيرد و هدف اصلي آن خفه كردن و عقيم گذاشتن تحرك دشمن در لحظه خيزش است.

3- ارائه دهنده تصويري پر هيبت و تهديدكننده باشد كه مي تواند در آن واحد تهديد را تبديل به اقدام كند.

چنين راهبرد نظامي با تجهيزاتي كه براي اجراي آن ساخته و به كارگرفته مي شوند، منافع جانبي ديگري هم دارد. آمريكايي ها با چنين نگرشي از سال هاي دور به دنبال اجرايي كردن آن بودند كه ادامه آن به زمان حاضر نيز كشيده شده است.

ب- سابقه بحث

1- دهه هاي دور؛ راهبرد آمريكا براي اجراي طرح «سپر دفاع موشكي» به دهه 1960 و 1970 و سال هاي جنگ سرد بازمي گردد. در آن سال ها دولت آمريكا تلاش مي كرد تا با ايجاد يك طرح «سپر دفاع ملي» موازنه راهبردي خود را در مقابل اتحاد جماهير شوروي افزايش دهد تا اينكه در اوايل دهه 1980 در زمان روي كار آمدن «رونالدريگان» رئيس جمهور وقت آمريكا نام «جنگ ستارگان» به خود گرفت و پس از وي و در زمان جورج بوش پدر در سال 2003، كشورهاي انگليس و دانمارك خواهان مشاركت در اين طرح شدند.

2- دوره جديد؛ طرح و پيگيري اين موضوع در زمان جورج بوش پدر واكنش بين المللي خاصي در پي نداشت، چون اصلي ترين رقيب آمريكا، شوروي سابق دچار فروپاشي شده بود و وضعيت تثبيت شده مناسبي نداشت، اگر چه جورج بوش هم كار چنداني از پيش نبرد، اما با روي كار آمدن جورج بوش پسر، موضوع دوباره جان و در دستور كار قرار گرفت و در قالب قراردادهاي مستقل نظامي با كشورهاي چك و لهستان دنبال شد و سر و صداي زيادي ايجاد كرد و روس ها كه تا حد زيادي به وضعيت داخلي و خارجي خود سامان داده بودند، به شدت با اين طرح مخالفت كردند و آن را تهديدي عليه امنيت شان دانستند. مخالفت و هشدارهاي جدي روسيه سبب شد توافق امضا شده آمريكا با چك و لهستان به فرجام مناسبي نرسد و در نهايت دولت اوباما تلاش كرد تا در قالب «سياست تغيير» چارچوب جديدي را براي آن تعريف كند كه منجر به شاكله بندي آن در قالب سازمان ناتو و اعضاي آن شد.

3- تركيه؛ اوباما از تجربه شكست خورده جورج بوش استفاده كرد و به جاي اصرار بر رهبري آمريكا در طرح «سپر دفاع موشكي» و وارد كردن آن به حوزه ناتو تا حد زيادي از مخالفت هاي روسيه كاست و با مذاكراتي حتي از روسيه هم براي مشاركت در موضوع در قالب سازمان ناتو دعوت كرد. قرار گرفتن اين طرح در چارچوب ناتو اين فرصت را به آمريكا داد تا استقرار بخشي از رادارهاي سامانه «سپر دفاع موشكي» را در تركيه راحت تر مطرح كند، زيرا تركيه عضو ناتو است و اين بهانه را داشت كه از خود سلب مسئوليت كند و آن را به قوانين سازماني ناتو مربوط سازد، با اين حال روس ها نسبت به استقرار اين رادارها در تركيه روي خوش نشان ندادند و ايران هم شديداً با آن مخالفت كرد.

4- خليج فارس؛ چند ماه پس از آغاز استقرار رادارهاي طرح «سپر دفاع موشكي» در تركيه، هيلاري كلينتون وزير امور خارجه آمريكا اوايل سال جاري به كشورهاي منطقه خليج فارس سفر كرد و پس از شركت در نشست وزراي خارجه شش كشور عضو شوراي همكاري خليج فارس 12 فروردين به همراه سعودالفيصل، وزير خارجه عربستان در يك نشست خبري در رياض شركت كرد و از آغاز بررسي هاي كارشناسي استقرار سپر دفاع موشكي در كشورهاي خليج فارس خبر داد. وي گفت: «ارتش هاي آمريكا و كشورهاي شوراي همكاري بايد طرح هاي واحدي براي افزايش قدرت هاي دفاعي و همكاري در زمينه امنيت دريايي و برپايي سپر دفاع موشكي در منطقه وضع كنند.» سعود الفيصل، وزير امور خارجه عربستان نيز در پاسخ به پرسشي درباره سپر دفاع موشكي مشترك گفت: «اين موضوع را مورد بحث قرار داديم، كميته اي از ديپلمات ها و كارشناسان امنيتي براي بحث و بررسي بيشتر موضوع تشكيل شده است.» يكي از مسئولان بلندپايه آمريكايي همراه كلينتون نيز در توجيه اين برنامه گفت: «هيچ كشوري به تنهايي نمي تواند از خود دفاع كند. از اين رو بايد سپر دفاع موشكي مشترك ايجاد كرد و اين در اولويت همكاري هاي ما با كشورهاي شوراي همكاري خليج فارس قرار دارد.» در پي اعلام اين اخبار برخي از مسئولان ايراني به ويژه مقامات نظامي واكنش نشان دادند. سردار فيروزآبادي، رئيس ستاد كل نيروهاي مسلح در اين باره گفت: ما موضعي در اين باره نداريم. هر كشوري مي تواند براي دفاع از خود، هر تصميمي بگيرد؛ اما ما به همه كشورها و به ويژه كشورهاي همسايه اعلام مي كنيم كه ما به هيچ كشوري حمله نخواهيم كرد و نظر به خاك هيچ كشوري نداريم. ما جنگ را نمي پسنديم. آمريكايي ها برخي را فريب داده اند تا بتوانند دلارهاي نفتي آنها را ببرند و در ازاي آن سپر موشكي نصب كنند. ما به آنها توصيه مي كنيم كه پول هاي خود را به اين مفت خورها ندهند، بلكه آن را خرج اسلام، مسلمانان و مردم مظلوم فلسطين كنند.» سردار وحيدي، وزير دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح هم اظهار داشت: «اين طرح، آمريكايي - صهيونيستي است و ما به كشورهاي منطقه توصيه مي كنيم كه وارد آن نشوند. طرح سپر موشكي خليج فارس نه تنها تأمين كننده امنيت نيست؛ بلكه مخدوش كننده امنيت منطقه خواهد بود.»

سردار حاجي زاده، فرمانده نيروي هوافضاي سپاه نيز تأكيد كرد: «از بابت سپر دفاع موشكي خليج فارس نگراني نداريم. آمريكا مدت هاست كه طرحي براي دفاع موشكي از رژيم صهيونيستي دارد كه اين طرح چند حلقه را در برمي گيرد كه يكي از اين امكانات موشكي و نظامي در مديترانه و داخل سرزمين هاي اشغالي مستقر شده است. آنها به دنبال ايجاد حلقه هشدار اوليه، كسب اطلاعات و تعيين مسير موشك ها بودند كه اين حلقه اخيراً با نام ناتو در تركيه مستقر شده است؛ اما واضح است كه بهره برداري از آن، با آمريكا و رژيم صهيونيستي است.» حاجي زاده به اين مهم هم اشاره داشت كه ما تمهيدات بسياري از قبل براي اينها انديشيده ايم. سردار صفوي، دستيار و مشاور عالي فرمانده كل قوا نيز به اين موضوع پرداخت و گفت: «هدف عمده اين حلقه تأمين امنيت رژيم صهيونيستي است كه آمريكا تأمين كننده آن است و هر رئيس جمهوري در آمريكا حيات و امنيت رژيم صهيونيستي را در دستور كار قرار مي دهد. هدف دوم اين سپر موشكي اين است كه آمريكا بتواند ميلياردها دلار نفتي را كه از خليج فارس خريداري مي كند، با فروش سلاح تأمين كند.» سردار صفوي به اين نكته هم اشاره كرد: «يكي از اهداف سپر دفاع موشكي خليج فارس، مقابله با ايران است، ولي با شكست هايي مواجه خواهد شد كه براي آنان غيرقابل تصور است.» طرح «سپر دفاع موشكي» كه آمريكا دنبال مي كند چهار مرحله دارد كه مرحله پاياني آن آخر سال 2020 است كه در آن سال سامانه هاي ضدموشكي بايد قادر به رهگيري موشك هاي با برد متوسط و موشك هاي بالستيك باشند و اين سامانه هاي ضدموشكي در آن سال در اروپا مستقر مي شوند. بنابراين طرح اين موضوع درباره خليج فارس به معناي اقدام آني و رسيدن به مرحله اجرا نيست؛ اما جدي شدن آن پيامدهايي خواهد داشت كه به نفع كشورهاي منطقه نيست.

ج- پيامدها

1- ايجاد بدبيني و افزايش تنش؛ اولين پيامد منفي اعلام اين خبر اين است كه بدبيني جدي در بين مردم و دولت هاي منطقه ايجاد مي كند. منطقه در اينجا تنها به شش كشور عضو شوراي همكاري خليج فارس اطلاق نمي شود و مي تواند كشورهايي فراتر از خاورميانه را نيز در بر گيرد. كما اينكه نفس اين

اقدام تحريك كننده است و صرف اينكه مسئولان اين كشورها ادعا كنند با اين كار درصدد افزايش امنيت خود هستند كسي را قانع نمي كند؛ زيرا ويژگي اين طرح كه براي امنيت غرب طراحي شده بر فرض موفقيت، به اهداف دور اختصاص دارد، نه نزديك. به عبارت ديگر حقيقتي كه از بررسي كارشناسانه اين طرح آشكار مي شود اين است كه اين كشورها براي امنيت كشورهاي غربي امنيت مردم شان را به خطر مي اندازند تا با خدمت به استكبار، چند صباحي بيشتر حكومت كنند. افزون بر بدبيني مردم منطقه و مردم اين كشورها، به آنهايي كه در خدمت استكبارند، ساير حكومت هاي منطقه نيز احساس نگراني و خطر مي كنند و نمي توانند از موضوع بگذرند و اين حس ناخوشايند به گونه اي بر روابط و مناسبات آنها تأثير مي گذارد.

2- تحميل هزينه سنگين؛ يقيناً آمريكايي ها با طرح تهديدهاي دروغ و ساختگي، در مقابل به سران اين كشورها وعده امنيت و آرامش مي دهند و سپس براي چيزي كه واقعيت ندارد و در هر دو قسمت يعني وجود تهديد و وعده امنيت كه فقط حرف است، هزينه هاي گزاف و سرسام آور طلب مي كنند و سران اين كشورها هم تنها كاري كه مي كنند، كه تاكنون هم آن كار را كرده اند، هزينه تحميلي را تمام و كمال پرداخت مي كنند.

3- افزايش رقابت تسليحاتي؛ در مقابل ادعاي تهديد ساختگي كه آمريكايي ها از آن دم مي زنند؛ استقرار سامانه سپر دفاع موشكي در خليج فارس براي بسياري از كشورهاي منطقه تهديدآور است و آنها را وامي دارد تا براي رفع تهديد، توان نظامي شان را بالا ببرند كه در عمل دو صورت دارد يا از ساخت تسليحات پيشرفته ناتوانند كه به خريد آن روي مي آورند و يا استعداد آن را دارند كه آن را مي سازند، در هر دو صورت به ضرر كشورهاي خليج فارس است كه هر ساله و بدون هر گونه تهديد واقعي، با فريب از غربي ها و به ويژه آمريكا ساليانه ميلياردها دلار از آنها سلاح هايي مي خرند كه توان آموزشي و علمي به كارگيري آن را ندارند.

4- وابستگي بيشتر؛ در حالي كه افزايش آگاهي عمومي در مناطق مختلف جهان موجب بيداري مردم و پي بردن به ذات زورگو و غارت گر شيطان بزرگ و واداشتن حكومت ها به فاصله گرفتن از آن شده است، سران كشورهاي خليج فارس در حال افزايش وابستگي به شيطان بزرگ هستند و بدون توجه به آمار دقيق مسلماناني كه تنفر آنها از آمريكا روزبه روز بيشتر مي شود، سرنوشت خودشان را محكم تر به آن گره مي زنند و توجهي به عواقب آن كه مي تواند به شكل ناگهاني و انفجاري بروز پيدا كند، ندارند.

5- ناامن شدن منطقه؛ بر فرض استقرار اين سامانه، حضور آمريكا در منطقه برجسته تر مي شود و پيشينه سياه آمريكا مويد آن است كه حضور آمريكا در هر منطقه اي عامل ايجاد ناامني هاي مختلف است كه اين بار عامل ناامني هاي احتمالي پس از استقرار اين سامانه، در كنار آمريكا كشورهايي هستند كه زمينه آن را با حضور بيشتر آمريكا در منطقه فراهم كرده اند.

6- تقويت استعداد بحران آفريني؛ تحولات شمال آفريقا و منطقه خاورميانه كه منجر به تغييرات مهم در عرصه سياسي و اجتماعي شده به پايان نرسيده و در ميانه راه است و كسي به درستي نمي داند اين حركت در كجا و به چه نحوي متوقف مي شود، اما ظواهر امر نشان مي دهد آنچه تحقق پيدا مي كند متفاوت با گذشته اي خواهد بود كه در بست منافع آمريكا را تأمين مي كرد. به اين معنا كه حضور آمريكا در منطقه پذيرفتني نيست و چنانچه آمريكايي ها بخواهند بر حضور اصرار كنند و يا عوامل و وابستگان شان بخواهند همچنان به وابستگي و پيروي از آمريكا و اجراي سياست هايش ادامه دهند، فضاي عمومي منطقه آن را برنمي تابد و با آن مقابله خواهد كرد و مشخص است كه آمريكايي ها از برابر فضاي سنگين و خيزش عمومي مي گريزند و آنهايي كه ناچارند بمانند سران اين كشورها هستند. شايد توجه به اين مهم به اتخاذ تصميمات عاقلانه و دورانديشانه كمك كند.

با اينكه كشور تركيه پيش از پذيرش نهايي استقرار سامانه سپر دفاع موشكي در كشورش، ملاحظات ايران را در نظر گرفت و شرط كرد كه از ايران به عنوان هدف نام برده نشود و ناتو اطلاعات راداري سامانه را به رژيم صهيونيستي ندهد، ايران استقرار سامانه را در تركيه و حتي گفت وگو درباره چنين سامانه اي در كشورهاي خليج فارس را براي خودش تهديد تلقي مي كند و مصالح امنيتي و دورانديشانه آن را وامي دارد كه تمهيدات لازم در رابطه با آن را بيش از پيش در دستور كار قرار دهد. سران كشورهاي شوراي همكاري خليج فارس تا پيش از اجرايي شدن طرح سپر دفاع موشكي فرصت دارند با آينده نگري هوشمندانه كه آثار جهان تحول يافته در آن به وضوح ديده مي شود، به تصميم نهايي برسند. منطقه با امنيت منطقه اي برآمده از ديدگاه هاي مشترك كشورهاي منطقه امن مي شود، نه با دخالت و نسخه بيگانگان.


 

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: